2010.09 Szkoła konstruktorów ...
|
2010.09 Szkoła konstruktorów klasa III, Elektronika, Szkoła konstruktorów, Szkola konstruktorow klasa III
[ Pobierz całość w formacie PDF ] Szkoła Konstruktorów Trzecia klasa Szkoły Konstruktorów Policz 175 – 9/2010 Kontynuujemy rozwiązane dalej zadanie 170, polegające na budowie zasilacza samochodo- wego według rysunku A . Przeprowadziliśmy obliczenia i okazało się, że rezystancja termicz- na radiatora może być stosunkowo duża. I to nas cieszy, bo może to być niewielki radiator. Zastanawiamy się jednak, czy nie warto tak zrealizować zasilacza, żeby radiatorem była metalowa obudowa w kształcie litery U, którą sami możemy zrobić z blachy aluminiowej o grubości 2mm. Znaleźliśmy w pewnej książce wzory oraz wykresy, które łatwo pozwo- lą wyliczyć potrzebną powierzchnię takiego radiatora. Do takich wyliczeń potrzebna jest wartość rezystancji termicznej. Ale nie może to być wartość obliczona w ramach zadania Policz170 – otóż są to wyniki przy założeniu temperatury złącza ponad 100°C i co nie- trudno obliczyć, przy temperaturze radiatora blisko 100°C. Jeśli nasz radiator ma być obu- dową, nie może mieć temperatury wyższej od wrzątku, bo grozi- łoby to poparzeniem. Musimy jeszcze raz przeprowadzić obli- czenia, ale tym razem przyjmiemy, że mak- symalna temperatura radiatora, nawet przy temperaturze otoczenia +35°C, nie może przekroczyć +65°C. Przy rozwiązaniu zadania Policz175 nale- ży wykorzystać wcześniejsze informacje z zadania 170 i: – obliczyć maksymalną rezystancję ter- miczną radiatora, by jego temperatura nie przekroczyła +70°C. Jak zawsze, bardzo proszę, żeby nadsyłane rozwiązania były możliwie krótkie. Praca powinna zawierać zwięzły opis przebiegu obliczeń. Nagrodami będą kity AVT lub książ- ki, a najaktywniejsi uczestnicy są okreso- wo nagradzani bezpłatnymi prenumeratami EdW lub innego wybranego czasopisma AVT. Wszystkie rozwiązania nadsyłane w terminie 60 dni od ukazania się tego numeru EdW powinny mieć dopisek Policz175 (na koper- cie, a w tytule maila dodatkowo nazwisko, np.: Policz175Jankowski ). Z uwagi na specy- fikę zadania, bardzo proszę o podawanie swo- jego wieku oraz miejsca nauki czy pracy. W e-mailach podawajcie też od razu swój adres pocztowy. Zapraszam do rozwiązania tego zada- nia zarówno doświadczonych, jak i począt- kujących elektroników, którzy nie potrafią przeanalizować wszystkich subtelności ukła- du. Można też jeszcze nadsyłać rozwiązania zadania Policz174 z poprzedniego miesiąca. Rozwiązanie zadania Policz 170 W EdW 4/2010 przedstawione było zadanie Policz170 , które brzmiało: W ramach rozwią- zanego dalej zadania Policz 165 obliczyliśmy, jaka będzie maksymalna moc strat stabiliza- tora. Zgodnie z zapowiedzią z zadania 165, znając moc strat wydzielanych w stabiliza- torze, przymierzymy się do wyboru radiato- ra. Nie jest to jednak dokładna kontynuacja wcześniejszego zadania, ponieważ, jak poka- zuje rysunek B , inne jest napięcie wyjściowe, a także napięcie wejściowe jest dokładniej określone. Natomiast maksymalny prąd jest taki sam, czyli 0,75A. Pamiętając, że ma to być urządze- nie używane w samochodzie oso- bowym, zakładamy, iż może to być samochód bez klimatyzacji. Dlatego przyjmujemy maksymalną tempera- turę otoczenia +35°C. +12...15,0V +4,8.. .5,2V +12...15,0V +4,8.. .5,2V 7805 7805 + + z gniazda zapalniczki samochodu osobowego do obciążenia z gniazda zapalniczki samochodu osobowego do obciążenia 100 10 100 10 _ _ R E K L A M A Rys. A Rys. B z gniazda z g niazda Szkoła Konstruktorów a) temperatura W ramach zadania Policz170 należy: – obliczyć, jaka powinna być rezystan- cja termiczna radiatora. Zadanie było łatwe. Jeden z Czytelników przedstawił następującą procedurę obliczenio- wą: aby rozwiązać zadanie należy policzyć moc strat wydzielaną na stabilizatorze. Zakładając spadek napięcia 0,7V na diodzie wejściowej, napięcie na wejściu stabilizatora wyniesie: 15V – 0,7V = 14,3V zaś napięcie na samym stabilizatorze: 14,3V – 4,8V = 9,5V Wtedy moc strat wydzielana na stabilizatorze wyniesie: 9,5V * 0,75A = 7,125W Powyższe obliczenia wykonane zostały dla war- tości skrajnych, najbardziej niekorzystnych. Maksymalna temperatura pracy układu 7805 to +125°C, a temperatura otoczenia to +35°C. Różnica temperatur wynosi więc: 125°C – 35°C = 90°C Rezystancja termiczna całego toru odpro- wadzania ciepła wyniesie: Rthja = 90°C/7,125W = 12,63°C/W 12,5°C/W, zaokrąglając do 0,5°C/W Aby obliczyć rezystancję termiczną samego radiatora, od powyższej wartości należy odjąć rezystancję termiczną obudowy układu (Rthjc), która dla obudowy TO-220 wynosi 5°C/W: 12,5°C/W – 5°C/W = 7,5°C/W Powyższa wartość stanowi rozwiązanie zadania (nie uwzględniając rezystancji ter- micznej obudowa-radiator Rthcr, którą ze względu na małą wartość nieprzekraczającą 1°C/W można pominąć). Według takich wyliczeń, rezystancja ter- miczna radiatora Rthra nie powinna być więk- sza niż 7,5°C/W, czyli 7,5K/W. I to jest bar- dzo dobre rozwiązanie. Jednak większość uczestników podała inne wartości rezystancji termicznej radiato- ra, w większości w zakresie 10...16,2K/W. Niektórzy do obliczeń podstawili inne war- tości temperatury. Jeden z uczestników jako maksymalną temperaturę otoczenia przyjął +20°C, a nie +35°C, jak było podane w zadaniu. Dwóch uczestników stwierdziło, że maksymalna temperatura otoczenia w samo- chodzie może być większa niż +35C. Jeden z nich zaproponował nawet wartość +60°C wewnątrz samochodu stojącego w upalne lato w pełnym słońcu. Owszem, w stojącym w słońcu samochodzie, zwłaszcza ciemnym, temperatura może bardzo wzrosnąć, ale w czasie jazdy na pewno tak wysoka nie będzie, nawet w samochodzie bez klimatyzacji. Wiele zależy od miejsca zamontowania stabilizatora i jego radiatora – pod maską silnika temperatu- ra może być nawet wyższa od wspomnianych +60°C. Ale to temat na oddzielną dyskusję. W samochodach warunki pracy rzeczywiście są trudne i porządna realizacja urządzeń elek- tronicznych, by pracowały niezawodnie przez długi czas, często okazuje się trudnym lub nawet bardzo trudnym zadaniem. Ale w trze- ciej klasie Szkoły Konstruktorów nie wgłę- biamy się we wszystkie niuanse. Zajmujemy się podstawowymi, prostymi zależnościami. W ramach zadania Policz175 zaj- miemy się pokrewnym zagadnieniem, związa- nym z temperaturą radia- tora. Natomiast zadanie Policz170 polegało na przeprowadzeniu ele- mentarnych obliczeń, uwzględniających infor- macje podane w opisie. Trzeba było uwzględ- nić fakt, że ciepło wytwa- rzane jest w strukturze układu scalonego i że po drodze do otoczenia napotyka rezystan- cję termiczną między złączem a otoczeniem Rthja (junction – ambient). Występuje tu sytuacja podobna, jak w prostym obwodzie elektrycznym, gdzie mamy źródło napięcia, prąd i rezystancję. W obwodzie termicznym mamy źródło ciepła i odpowiednikiem napię- cia U jest temperatura T, a ściślej różnica temperatur ta jest duża i wynosi 5K/W (5°C/W). Tak przynajmniej podaje większość wytwór- ców kostki 7805. W innych elementach umieszczo- nych w obudowie TO-220, zwłaszcza w tranzystorach, rezystancja termiczna Rthjc jest dużo mniejsza, a w nie- których wynosi tylko 1K/ W. Dla stabilizatorów w innych obudowach wartość Rthjc będzie inna – rysunek F pokazuje wartości Rthjc dla różnych obudów. Rezystancja Rthcr mię- dzy obudową a radiatorem zależy od kilku czynników. Między innymi od gładkości powierzchni, siły docisku oraz od tego, czy zastosowany został smar – pasta przewodząca ciepło. Zastosowanie pasty znacząco zmniejsza rezystancję Rthcr, ponieważ pasta wypełnia maleńkie nierówności między obudową radiatora i polepsza warunki przewodzenia ciepła. Zastosowanie pasty i brak przekładek izolacyjnych pozwalają uzyskać rezystancję Rthcr rzędu 0,2K/W (0,2°C/W), czyli wielokrotnie mniejszą, niż Rthjc. Bez pasty i przy małym docisku, rezystancja Rthcr może wynieść 1...2K/W. W każdym razie, przy zastosowaniu pasty można spokojnie pominąć rezystancję Rthcr. Rezystancja Rthra to rezystancja cieplna radiatora, zależna od jego wymiarów, wielko- ści i faktury powierzchni, a także od... kolo- ru. W ofertach dystrybutorów często podana jest konkretna wartość rezystancji termicznej Rthra danego radiatora. Przykład znajdziesz na rysunku G . W praktyce okazuje się, że rezystancja cieplna nie jest stała, tylko sil- nie zależy od temperatury radiatora, ale to oddzielny, szeroki i trudny temat. W te trudne szczegóły nie będziemy się wgłębiać. Poświęćmy natomiast jeszcze trochę uwagi temperaturze. Najwyższą temperaturę ma złącze, gdzie wydziela się ciepło. Na rezystancji termicz- nej Rthjc występuje różnica temperatur, więc tem- peratura radiatora jest niższa od temperatury złą- złącza R thja całkowita rezystancja termiczna złącze-otoczenie T a temperatura b) T j temperatura złącza R thjc T c temperatura R thcr T r temperatura R thra T a temperatura Rys. D T (analogiczna do napięcia jako różnicy potencjałów). Odpowiednikiem prądu jest moc cieplna, która musi przepłynąć z grzejącego się złącza do otoczenia. Moc ta przepływa przez rezystancję termiczną Rthja. Ilustruje to rysunek C . Na rezystancję termiczną Rthja składają się trzy rezystancje: Rthjc (junction – case). Rthcr (case – radiator). Rthra (radiator – ambient). Są one połączone szeregowo, jak poka- zuje rysunek D . Rezystancja Rthjc jest nie- zmienna – jest wyznaczona przez konstruk- cję stabilizatora, a konkretnie obudowy. W przypadku stabilizatora 7805 w popularnej obudowie TO-220 ( fotografia E ) rezystancja Δ a) obwód elektryczny b) obwód termiczny Rys. C przepływ ciepła I P - moc R R th Fot. E I I = U P P = T rezystancja termiczna R R th I R T = P R th U = R R = U R th = T I P Rys. F 50 Wrzesieñ 2010 Elektronika dla Wszystkich T j otoczenia obudowy radiatora otoczenia I R U = Szkoła Konstruktorów cza. Jednak temperatura radia- tora też jest wysoka i w wielu przypadkach może wynosić ponad +100°C. Maksymalna temperatura złącza większo- ści krzemowych elementów półprzewodnikowych wynosi +150°C. Dla niektórych tranzy- storów i diod producenci poda- ją wyższą wartość +175°C, a nawet +180°C. Zdecydowana więk- szość uczestników zadania Policz170 przyjęła maksy- malną temperaturę złącza (struktury) stabilizatora, równą +150°C. Nie jest to błąd. Ale w tym akurat przypadku w grę wchodzi dodatkowy szczegół. W karcie katalogowej kostek μA78xx Texas Instruments można przeczytać: Maximum power dissipation is a function of T J(max) , θJ A , and T A . The maximum allowable power dissipation at any allo- wable ambient temperature is P D = (T J(max) – T A )/θ JA . Operating at the absolute maxi- mum T J of 150°C can impact reliability. Due to variations in individual device electrical characteristics and thermal resistance, the built-in thermal overload protection may be activated at power levels slightly above or below the rated dissipation. Po pierwsze produ- cent ostrzega, że praca w temperaturze +150°C może zmniejszyć nieza- wodność, ale to dotyczy wszystkich elementów półprzewodnikowych. Po drugie, w tym przypadku ważniejsze, stabilizatory rodziny 78xx mają wbu- dowane zabezpieczenie termiczne. Zasadniczo zabezpieczenie to powin- no zadziałać właśnie w temperaturze +150°C i nie dopuścić do dalsze- go wzrostu temperatury. W praktyce będzie to polegało na zmniejszeniu prądu, a tym samym napięcia wyjściowego. Po zadziała- niu zabezpieczenia termicznego obniży się więc napięcie wyjściowe. I właśnie tutaj w zadaniu Policz170 występuje jedyna drobna pułapka. Otóż może się okazać, że oszczęd- nie dobrany radiator spowoduje wzrost tem- peratury złącza do progu zadziałania zabez- pieczenia termicznego. A jak ostrzega produ- cent, wbudowane zabezpieczenie termiczne może zadziałać nieco wcześniej, przy mniej- szej mocy i temperaturze. Zbyt mały radiator nie spowoduje uszkodzenia, ale obniżenie napięcia wyjściowego. Właśnie dlatego, dla uniknięcia takiego ryzyka, niektórzy pro- ducenci zalecają pracę przy temperaturze złącza do +125°C. W praktyce sprawa jest znacznie bar- dziej skomplikowana, a konkretne dane należałoby uzyskać przez pomiary modelu z różnymi radiatorami. Jeden z uczestników stwierdził, że dużą pomocą były artykuły w EdW 7/1998 oraz 8/1998. Ja jeszcze raz podkreślam, że zadanie Policz170 polegało tylko na przeprowadzeniu elementarnych, uproszczonych obliczeń. Dlatego za prawid- łowe uznałem także te rozwiązania, w któ- rych przyjęliście maksymalną temperaturę złącza równą +150°C i uzyskaliście wartość rezystancji cieplnej radiatora powyżej 10K/ W. W ten sposób mogłem uznać praktycznie wszystkie nadesłane odpowiedzi (z wyjąt- kiem jednej, przysłanej przez 13-latka). Nagrody – upominki za zadanie Policz170 otrzymują: Michał Lisak – Lwówek Śl., Maciej Martula – Mielec, oraz Piotr G. z Łodzi. Wszystkich uczestników dopisuję do listy kandydatów na bezpłatne prenumeraty. R E K L A M A Elektronika dla Wszystkich Wrzesieñ 2010 51 Szkoła Konstruktorów Rys. G
[ Pobierz całość w formacie PDF ] zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.pllily-lou.xlx.pl
|
|
Linki |
: Strona pocz±tkowa | : 2010 AON - Bibliografia publikacji pracowników w 2008r, 002-05 WOJSKO POLSKIE OD 01.01.1990, AON - Bibliografia publikacji pracowników | : 2. Historia instytucji politycznych w państwach liberalnych i demokratycznych, Historia instytucji politycznych. Karol Chylak 2010 | : 2009.06-2010.06 Kalendarz świętojański, KALENDARZE | : 2010 biologia maj odp, MATURA BIOLOGIA hasło biolchem, ARKUSZE MATURALNE, BIOLOGIA | : 2010-11-05-WIL-Wyklad-05, Budownictwo Politechnika, matematyka, wykłady | : 2010-11-06-WIL-Wyklad-06, Budownictwo Politechnika, matematyka, wykłady | : 2010-11-07-WIL-Wyklad-07, Budownictwo Politechnika, matematyka, wykłady | : 2010 10 MODELLFAN, MODELLFAN | : 2010.04.30 Rozp MON - okresowa służba wojskowa, 002-05 WOJSKO POLSKIE OD 01.01.1990 | : 2010 15 Florovit specjalistyczny granulowany, Studia, IV rok, IV rok, VII semestr, Pielęgnacja terenów zieleni |
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plrafalsal.opx.pl
. : : . |
|