3.a. Punkty uchwytu leków, medycyna zabrze SUM lekarski, FARMAKOLOGIA - PRZYDATNE MATERIAŁY, Farmakokinetyka i farmakodynamika opracowanie

3.a. Punkty uchwytu leków

3.a. Punkty uchwytu leków, medycyna zabrze SUM lekarski, FARMAKOLOGIA - PRZYDATNE MATERIAŁY, Farmakokinetyka i ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Miejsca docelowe działania leków (punkty uchwytu)
1. Receptory
2. Enzymy
3. Kanały jonowe
4. Białka przenośnikowe
5. Inne białka – np. tubulina
Większość leków działa poprzez
receptory
, które w naturze wiążą
endogenne substancje regulacyjne wydzielane przez organizm człowieka
(hormony, czynniki wzrostu, neuroprzekaźniki) i w ten sposób
pośredniczą w przekazywaniu wewnętrznych sygnałów organizmu. Leki
dzięki podobieństwu w budowie do tych substancji, wiążą się z
receptorami powodując określony efekt farmakologiczny.
Niektóre leki działają poprzez wpływ na
enzymy
. Najczęściej lek jest
analogiem substratu danego enzymu i działa jako jego kompetycyjny
inhibitor odwracalny (neostygmina – acetylocholinesteraza) lub
nieodwracalny (aspiryna – cyklooxygenaza). Czasem lek (prolek) do
pełnego działania potrzebuje przekształcenia go przez odpowiedni enzym
do postaci aktywnej.
Niektóre
kanały jonowe
związane są z receptorami i otwierają się
jedynie jeśli ten receptor zwiąże się ze swoim ligandem. Jednak część
leków działa bezpośrednio na kanały blokując je (np. miejscowe
anestetyki – kanał sodowy) lub modulując ich działanie (np.
dihydropirydyna – kanał wapniowy)
Transport wielu substancji przez błony komórkowe wymaga systemu
białek przenośnikowych
. Część leków działa poprzez zmianę działania
tych białek (np. diuretyki pętlowe – kotransporter Na
+
/K
+
/2Cl
-
w pętli
Henlego)
Dla części leków docelowym miejscem działania są
inne białka
. Tak się
dzieje w przypadku kolchicyny, która zaburza funkcjonowanie białka
tubuliny i powoduje w ten sposób zaburzenia w procesie mitozy.
0
Miejsca docelowe działania leków
Receptory
Bezpośrednio
Otwarcie/zamknięcie kanału jonowego
Aktywacja/inhibicja enzymu
Modulacja działania kanału jonowego
Transkrypcja DNA
Agonista
Mechanizmy
transdukcji
Antagonista
Brak efektu. Zablokowanie wewnętrznego przekazywania sygnału
Enzymy
Inhibitor
Zahamowanie prawidłowej reakcji
Fałszywy
substrat
Produkcja nieprawidłowego metabolitu
Pro-lek
Produkcja aktywnego leku
1
Kanały jonowe
Bloker
Hamowanie przenikania jonów
Modulator
Podwyższenie lub zmniejszenie
prawdopodobieństwa otwarcia
Białka nośnikowe
Prawidłowy
transport
Inhibitor
lub
Transport
zablokowany
Fałszywy substrat
Gromadzenie
nienaturalnego
składnika
(za: Rang 2000, „Pharmacology”, Churchil Livingstone, Edinburgh)
2
Receptory i transdukcja
Związanie receptora z ligandem jest „tłumaczone” na określone działania
na poziomie komórkowym poprzez różnorakie mechanizmy
przekazywania sygnału (mechanizmy transdukcji). Receptory mogą w
ten sposób wywoływać wiele efektów komórkowych. Niektóre z nich
mogą być bardzo gwałtowne (np. depolaryzacja błony komórkowej -
milisekundy) a niektóre powolne (np. indukowana przez sterydy
produkcja białek - dni).
Ze względu na budowę i mechanizm transdukcji, można wyróżnić cztery
duże nadrodziny receptorów:
1. Receptory związane z kanałami (jonotropowe)
2. Receptory związane z białkiem G (metabotropowe)
3. Receptory związane z kinazą (zwykle tyrozynową)
4. Receptory regulujące transkrypcję genów (jądrowe)
Jonotropowe Metabotropowe Związane z
kinazą
Jądrowe
Lokalizacja
błona
błona
błona
cytozol
Efektor
kanał jonowy
enzym
lub kanał jonowy
enzym
transkrypcja
Przekazywanie
sygnału
bezpośrednie białko G
bezpośrednie
lub pośrednie
poprzez DNA
Skala czasu
milisekundy sekundy
minuty
godziny
Przykłady
nAChR
GABA
A
mAChR
adrenoreceptory
r. insulinowy
r. cytokinowe
r. steroidowy
r. tyroksyny
3
Receptory
jonotropowe
(związane z kanałem)
Receptory
metabotropowe
(związane z białkiem G)
Receptory
związane
z kinazą
Receptory
jądrowe
(związane z
transkrypcją genów)
jony
jony
R
G
lub
-
R
G
E
R/E
+
+
lub
-
Jądro
Hiperpolaryzacja
lub
depolaryzacja
Zmiana
pobudliwości
Przekaźniki II rzędu
Fosforylacja
białek
R
Synteza
mRNA
Uwolnienie
Ca
2+
Fosforylacja
białek
Inne
Synteza białek
Efekty komórkowe
Efekty komórkowe
Efekty komórkowe
Efekty komórkowe
(za: Rang 2000 „Pharmacology”, Churchil Livingstone, Edinburgh)
4
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki

: 3. rany, ratownictwo medyczne, Ratownictwo Medyczne - materiały

: 2005 styczeń OKE Poznań KLUCZ, maturki, MATURA MATERIAŁY, MATURKI Z KLUCZAMI OKE