2. teoria rozwoju osobowosci i kryzysow psychospolecznych, PSYCHOLOGIA, Psychologia, psychologiiiiiii, psychologia rozwojowa i osobowości

2. teoria rozwoju osobowosci i ...

2. teoria rozwoju osobowosci i kryzysow psychospolecznych, PSYCHOLOGIA, Psychologia, psychologiiiiiii, ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Barbara Weigl, Psychologia rozwojowa i osobowosci , APS 2005/2006
Wyklad II
Teoria rozwoju osobowosci i kryzysów psychospolecznych E.H. Eriksona
Literatura:
•
Erikson E.H. (2000) Dziecinstwo i spoleczenstwo. Poznan, Rebis
•
Erikson E.H. (2002) Dopelniony cykl zycia. Poznan, Rebis
•
Szczukiewicz P. (1998) Rozwój psychospoleczny a tozsamosc. Lublin, UMCS
Erik H. Erikson
(1902 –1994). Autor teorii rozwoju „ja” i teorii kryzysów psychospolecznych.
Piaty po Freudzie, Piagecie, Bandurze i Skinnerze, autor najczesciej cytowany w swiatowych
podrecznikach psychologicznych.
ZADANIA ROZWOJOWE. FAZY I KRYZYSY ZYCIA
I. NIEMOWLECTWO (od 0 do 1/2 lat)
•
przywiazanie do matki (opiekunów), „wewnetrzna pewnosc” obecnosci matki
•
przejawy inteligencji czuciowo-ruchowej
•
uczenie sie pobierania pokarmów stalych
•
uczenie sie chodzenia
•
poczatki mówienia
•
opanowanie podstawowej kontroli nad wlasnym cialem
•
wytworzenie przedrefleksyjnej, spontanicznej ufnosci wobec ludzi, swiata i siebie
podstawowy czynnik spoleczny : MATKA
kryzys psychospoleczny:
BAZOWA UFNOSC albo BRAK UFNOSCI
glówna „cnota”: NADZIEJA, ZDOLNOSC WIARY (opozycja: wycofanie)
„JESTEM NADZIEJA, JAKA MAM I DAJE”
II. WCZESNE DZIECINSTWO (od 2 do 3/4 lat)
•
uczenie sie róznic zwiazanych z plcia
•
pojawienie sie wstydu
•
uczenie sie róznicowania dobra i zla
•
wstepna koordynacja przeciwstawnych aktywnosci (wypuszczanie/zatrzymywanie)
•
poczatki samokontroli, zdolnosc mówienia „tak” i „nie”
•
fantazjowanie i zabawa
•
opanowanie jezyka do opisu najblizszej spolecznej i fizycznej rzeczywistosci
•
poczatki ksztaltowania sie pojec
•
okreslanie swiata jako: ja, ty, moje, mnie
•
poczatki „walki” o samodzielnosc, poczatki sadzenia i decydowania
podstawowy czynnik spoleczny : RODZICE (imitacja)
kryzys psychospoleczny:
AUTONOMIA albo WSTYD I WATPLIWOSCI
glówna „cnota”: WOLA (opozycja: przymus lub impulsywnosc)
1
Barbara Weigl, Psychologia rozwojowa i osobowosci , APS 2005/2006
„JESTEM TYM CO WYRAZA MOJA WOLNA WOLA”
III. Wiek zabaw (od 4 do 6 lat)
•
identyfikacja z wlasna plcia
•
uczenie sie zabawy grupowej, wczesny rozwój moralny, uczenie sie regul
•
uczenie sie „bycia z rówiesnikami” bez doroslych
•
nabywanie sprawnosci fizycznych niezbednych w codziennym zyciu
•
uogólniona ciekawosc, „agresywnosc”, eksperymentowanie
•
ksztaltowanie sie fundamentalnych sprawnosci motorycznych i intelektualnych uwiklanych
w pisanie, czytanie, liczenie
•
uksztaltowanie orientacji na cele, etos dzialania
podstawowy czynnik spoleczny : dorosli i rówiesnicy z najblizszego otoczenia (identyfikacja)
kryzys psychospoleczny:
INICJATYWA albo POCZUCIE WINY
glówna „cnota”: PRZEDSIEBIORCZOSC (opozycja: biernosc, wycofanie)
”JESTEM TYM KOGO UMIEM SOBIE WYOBRAZIC JAKO SIEBIE”
IV. Wiek szkolny (6/7 do 12 lat)
•
uczenie sie spolecznej roli zwiazanej z plcia
•
rozwijanie sie postaw spolecznych wobec szkoly
•
rozwijanie sie systemu porównan wobec innych ludzi (doroslych i rówiesników)
•
uczenie sie kooperacji i rywalizacji
•
ksztaltowanie sie postaw wobec samego siebie; rozwój samooceny
•
rozwijanie sie pojec sumienia, pojec moralnych i skali wartosci
•
osiaganie wzglednej niezaleznosci osobistej
podstawowy czynnik spoleczny : nauczyciele i rówiesnicy (edukacja)
kryzys psychospoleczny:
PRODUKTYWNOSC (ADEKWATNOSC) albo POCZUCIE NIZSZOSCI
glówna „cnota”: KOMPETENCJA, UMIEJETNOSC ROZSADNEGO PODEJMOWANIA
DECYZJI (opozycja: inercja, konserwatyzm)
„JESTEM TYM CO MOGE SIE NAUCZYC WPRAWIAC W DZIALANIE”
V. WCZESNA ADOLESCENCJA (od 13 do 17 lat)
•
ksztaltowanie sie myslenia abstrakcyjnego
•
zaakceptowanie zmian zachodzacych we wlasnym ciele
•
próby emocjonalnej niezaleznosci od rodziców i innych doroslych
•
zachwianie wewnetrznej równowagi postepowania (odnowienie sie kryzysów wszystkich
poprzednich faz)
•
ksztaltowanie sie systemu wartosci i systemu etycznego jako przewodników dla
zachowania
•
rozwój fantazji, marzen, ksztaltowanie sie ideologii
•
nawiazywanie nowych, bardziej dojrzalych relacji z rówiesnikami tej samej i przeciwnej
plci
2
Barbara Weigl, Psychologia rozwojowa i osobowosci , APS 2005/2006
•
dazenie do wplywu spolecznego
•
poszukiwanie stosownych dla siebie grup towarzyskich i spolecznych
•
podejmowanie decyzji dotyczacych przyszlego zawodu i typu ksztalcenia
podstawowy czynnik spoleczny : rówiesnicy (nacisk grupowy)
kryzys psychospoleczny:
TOZSAMOSC GRUPOWA albo ALIENACJA
glówna „cnota”: WIERNOSC (opozycja: przekonanie o szkodliwosci „innych”, uprzedzenia)
„JESTEM MOJA GRUPA”
V-1. PÓZNA ADOLESCENCJA (OD 18 DO 22 LAT)
•
dazenie do emocjonalnej i zyciowej niezaleznosci od rodziców
•
podjecie studiów lub rozpoczecie pracy zawodowej
•
„zaloty”, poszukiwanie partnera
•
ugruntowanie tozsamosci dotyczacej roli seksualnej
•
osiagniecie uwewnetrznionej, wlasnej moralnosci poczucie unikalnosci i odrebnosci
od otoczenia
•
poczucie ciaglosci wlasnego „JA” mimo uplywu czasu i zmian
•
poczucie wewnetrznej spójnosci
•
osiagniecie odpowiedzi na pytanie KIM JESTEM i KIM MOGE BYC
podstawowy czynnik spoleczny : spoleczenstwo (eksperymentowanie z róznymi rolami)
kryzys psychospoleczny:
TOZSAMOSC INDYWIDUALNA albo DYFUZJ A RÓL (zagubienie, rozproszenie, zamet)
glówna „cnota”: WIERNOSC SOBIE (opozycja: tozsamosc negatywna, odrzucenie roli)
„JESTEM SOBA”
VI. WCZESNA DOROSLOSC (23 – 34 LATA)
•
uczenie sie przystosowania do harmonijnego zycia z partnerem malzenskim
•
uczenie sie nowej roli – rodzica
•
uczenie sie odpowiedzialnosci za dzieci i rodzine i umiejetnosci zaspakajania ich
indywidualnych potrzeb
•
zdolnosc odczuwania takich stanów jak: wiez psychiczna, zespolenie fizyczne,
wspólnota – nawet jesli wymagaja znacznych poswiecen i kompromisów
•
zdolnosc do milosci bez poczucia utraty wlasnej tozsamosci
•
realizacja drogi zawodowej i spolecznej
•
uksztaltowanie sie indywidualnego „stylu zycia”
podstawowy czynnik spoleczny : rodzina (JA zmienia sie w MY, wzajemnosc)
kryzys psychospoleczny:
INTYMNOSC albo IZOLACJA
glówna „cnota”: MILOSC (opozycja: samotnosc)
3
Barbara Weigl, Psychologia rozwojowa i osobowosci , APS 2005/2006
„JESTESMY TYM KOGO KOCHAMY”
VII. SREDNIA DOROSLOSC (od 35 do 60 lat)
•
traktowanie siebie jako OSOBY w relacjach z partnerem
•
towarzyszenie dorastajacym
dzieciom w stawaniu sie szczesliwymi doroslymi
•
przystosowanie sie do swych starzejacych sie rodziców, podjecie opieki nad starszym
pokoleniem
•
prowadzenie domu
•
dazenie do (i podtrzymywanie) satysfakcjonujacego wykonywania swojego zajecia,
produktywnosc
•
uzyskiwanie stabilnosci ekonomicznej
•
osiagniecie „doroslej” odpowiedzialnosci spolecznej i obywatelskiej
•
transmisja wartosci, tradycji, kultury mlodszemu pokoleniu
•
tworzenie instytucji zwiazanych z humanistycznymi wartosciami: edukacyjnych,
medycznych, spolecznych
•
dzialalnosc twórcza
•
rozwijanie róznych form spedzania wolnego czasu
•
przystosowanie sie i zaakceptowanie fizycznych zmian organizmu
podstawowy czynnik spoleczny : domownicy, wspólpracownicy, spolecznosc
kryzys psychospoleczny:
GENERATYWNOSC albo STAGNACJA
glówna „cnota”: TROSKA (opozycja: odrzucenie)
„JESTEM TYM KOMU ZAPEWNIAM OPIEKE, JESTESMY TYM CO PRZEKAZUJEMY
INNYM”
VIII. PÓZNA DOROSLOSC (powyzej 61 roku zycia)
•
przystosowanie sie do wycofania z pracy zawodowej i zredukowanych dochodów
•
ustalanie sie jasnej przynaleznosci do swojej grupy wiekowej
•
przyjmowanie i adaptowanie sie do nowych ról spolecznych w sposób elastyczny;
ukierunkowanie energii na nowe role
•
ustalanie satysfakcjonujacego porzadku zycia uwzgledniajacego zmniejszona
wydolnosc organizmu
•
przystosowanie sie do slabnacych sil fizycznych i pogarszajacego sie stanu zdrowia
•
przystosowanie sie do smierci partnera malzenskiego i do problemu wlasnej smierci.
Ksztaltowanie pogladu dotyczacego smierci
•
doswiadczenia przekraczajace czas i miejsce
•
poczucie wspólnoty ze swiatem i czlowieczenstwem
•
akceptacja losu jakim jest , ustalanie „bilansu zyciowego”
glówny czynnik spoleczny: ludzkosc, pokolenie (introspekcja - zycie wewnetrzne)
kryzys psychospoleczny:
INTEGRACJA albo DESPERACJA I ROZPACZ
glówna „cnota”: MADROSC (opozycja: zgorzknienie)
„JESTEM TYM CO PRZETRWA ZE MNIE”
4
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki

: 2012-11-07, FILOZOFIA KULTURY, Teoria kultury

: 3. Koło zamachowe, Politechnika Poznańska (PP), Teoria maszyn i mechanizmów, Projekty, 3. Koło zamahowe