201, ZABURZENIA ROZWOJOWE DZIECKA, 496 prac - pedagogika, psychologia, socjologia, filozofia

201

201, ZABURZENIA ROZWOJOWE DZIECKA, 496 prac - pedagogika, psychologia, socjologia, filozofia

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Inteligencja, jako kategoria złoŜona.
„Psychologia ogólna”
Pojęcie wyrazu „inteligencja” przypisuje się Ceceronowi, który uŜywając słowa
intelligentia
(łac.)
opisywała nim zjawisko, które dzisiaj nazwiemy – uzdolnienie intelektualne.
Definicja wyrazu inteligencja – względnie stałe warunki wewnętrzne człowieka
współdeterminujące efektywność działań, wymagających udziału typowo ludzkich procesów
poznawczych, takich jak rozumowanie, wnioskowanie itp. Inteligencję często utoŜsamia się
ze zdolnościami ogólnymi.
Dość rozpowszechniony jest pogląd , zgodnie z którym inteligencję naleŜy rozumieć jako
właściwość psychofizyczną, charakterystyczną dla danej jednostki w efektywności
wykonywania zadań, angaŜujących procesy intelektualne takie jak rozumowanie i
wnioskowanie.
Badacze, którzy istotę inteligencji sprowadzają do zdolności rozwiązywania problemów,
mówią raczej o zachowaniu inteligentnym , niŜ o inteligencji, chcąc przez to podkreślić, Ŝe jej
istotę stanowią procesy umysłowe takie jak: rozumienie, wnioskowanie, porównywanie,
rozumowanie, wykrywanie, które zmieniają się w zaleŜności od specyfiki rozwiązywanego
problemu (zdanie uczonego szwajcarskiego J. Piageta).
Pewna odmiana w ujmowaniu inteligencji w kategoriach procesów a nie właściwości,
stanowi pogląd z którym „inteligencja to zdolność przetwarzania informacji” (zdanie
amerykańskiego psychologa E. Hunt).
Definicja inteligencji wg autora.
Inteligencja
– to konstrukt teoretyczny odnoszący się do względnie stałych warunków
wewnetrznych człowieka, współdeterminujących efektywność działań wymagających udziału
typowo ludzkich procesów poznawczych.
Te warunki wewnętrzne kształtują się pod wpływem interakcji genotypu, środowiska i
aktywności własnej.
Konstrukt teoretyczny
– któremu odpowiada rzeczywiście istniejące zjawisko,
uzewnętrzniające się w tzw. zachowaniu inteligentnym.
Względnie stałe warunki wewnętrzne organizmu
– są to mechanizmy anatomofizjologiczne
ośrodkowego układu nerwowego, leŜące u podstaw zachowania inteligentnego.
Z poziomem inteligencji wiąŜe się z reguły takie cechy ośrodkowego układu nerwowego w
tym głównie kory mózgowej jak: jakość tkanki nerwowej, szybkość przebiegu procesów
nerwowych, plastyczność komórek nerwowych w kodowaniu, przetwarzaniu i odtwarzaniu
informacji.
Efektywność działań o charakterze poznawczym
– zaleŜy od wielu czynników takich jak: stan
fizyczny i psychiczny organizmu poziom aktywacji, motywacja, wiedza i umiejętność
jednostki.
Działania, które wymagają udziału typowo ludzkich procesów umysłowych to: rozumowanie,
wnioskowanie, myślenie abstrakcyjne, wykrywanie przewidywanie, planowanie itp.
Zamiennie (z inteligencją) uŜywane pojęcia to równieŜ: uzdolnienia umysłowe, uzdolnienia
intelektualne lub zdolności ogólne.
Teoria inteligencji.
Inteligencja ogólna określana jest symbolem g.
(ang. general).
Struktura inteligencji wg Vermona
(ameryk.)
składa się z 5 poziomów:
inteligencja ogólna
uzdolnienia werbalne
uzdolnienia praktyczne
czynnik
czynnik
czynnik
sprawność zdolności
zdolności
słowny
liczbowy
szkolny
mechaniczna przestrzenne manualne
Największe zainteresowanie wśród hierarchicznych koncepcji inteligencji wzbudziła teoria
Cattella – wyodrębnił on dwa podstawowe czynniki zdolności ogólnych tzw.:
Û
inteligencję płynną,
Û
inteligencję skrystalizowaną
g.
Inteligencja płynna
oznaczona gf (fluid) zaleŜy głównie od genetycznie zdeterminowanych
struktur i funkcji mózgu. Zachodzące w niej zmiany są związane przede wszystkim z
dojrzewaniem, a takŜe z degeneracją komórek nerwowych mózgu, są więc zmianami o
charakterze rozwojowym. Inteligencja płynna ujawnia się najbardziej w rozwiązywaniu
testów niewerbalnych, polegających na ujmowaniu stosunków między elementami.
Inteligencja skrystalizowana
(gc) rozwija się na kanwie inteligencji płynnej w wyniku
uczenia się i nabywania doświadczenia. Jest ona w duŜej mierze zdeterminowana kulturowo.
Do pomiaru tak rozumianej inteligencji słuŜą tradycyjne testy inteligencji. Na ich podstawie
dokonujemy pomiaru zdolności werbalnych, liczbowych oraz zdolności rozumowania
opartego na wyuczonych zasadach logiki. Inteligencja skrystalizowana rozwija się w
odróŜnieniu od inteligencji płynnej – do wieku starczego. Osoby w wieku średnim i starczym
równieŜ charakteryzują się wysoką efektywnością funkcjonowania intelektualnego.
Rozwojowa teoria inteligencji Piageta.
Teoria Piageta dotycząca inteligencji i jej rozwoju ukazała się w przekładzie polskim w 1966
r.
pt.: ”Narodziny inteligencji”. Piaget
(szwajc.)
m.in. biolog z wykształcenia traktuje
inteligencję jako rozwiniętą formę adaptacji biologicznej. Rozwój umysłowy polega na coraz
lepszym przystosowaniu, któremu towarzyszy wzrost złoŜoności i efektywności struktur
poznawczych. Istota przystosowania wg Piageta. polega na utrzymaniu równowagi między
dwoma podstawowymi procesami – asymilacji i akomodacji, które będąc nierozerwalnie ze
sobą wiązane, występują we wszystkich okresach rozwoju poznawczego.
Asymilacja
polega na włączaniu przez jednostkę świata zewnętrznego do juŜ
ukształtowanych struktur poznawczych.
W trakcie procesu, czynności i struktury poznawcze akomodują się (dostosowują) do
przedmiotów asymilowanych. Ten proces zmian polegający na modyfikacji juŜ istniejących
struktur, tak aby umoŜliwić lepsze przystosowanie , adekwatne do wymagań środowiska,
Piaget nazywa
akomodacją.
INTELIGENCJA CZŁOWIEKA TO SWOISTEGO RODZAJU AKTYWNOŚĆ ,
POLEGAJĄCA NA KSZTAŁTOWANIU I ORGANIZACJI STRUKTUR
POZNAWCZYCH POWSTAJĄCYCH WSKUTEK CIĄGŁEGO PROCESU
UTRZYMYWANIA RÓWNOWAGI MIĘDZY ASYMILACJĄ I AKOMODACJĄ.
Podział rozwoju poznawczego człowieka na okresy wg Piageta:
V
okres sensoryczo – motoryczny (od 2 r.Ŝ.),
V
okres przedoperacyjny (od 2 do 7 lat),
V
okres operacji konkretnych (od 7 do 11-12 lat),
V
okres operacji formalnych (od 11-12 do 15 lat).
Pomiar inteligencji.
Inteligencja człowieka stała się przedmiotem pomiaru począwszy od końca ubiegłego
stulecia. Binet – konstruktor pierwszego testu inteligencji; II – iloraz inteligencji.
Test inteligencji według Bineta Simona opiera się na dwóch załoŜeniach istotnych z punktu
widzenia pomiaru inteligencji. Pierwsze mówi o tym, Ŝe inteligencja wyraŜa się w złoŜonych
procesach umysłowych angaŜujących wnioskowanie i rozumowanie. Drugie z kolei traktuje
inteligencję jako zjawisko rozwijające się wraz z wiekiem.
Kierując się tymi załoŜeniami Binet i Simon opracowali w 1905 r. Salę inteligencji Bineta –
Simona, składającą się z zadań wymagających udziału wspomnianych operacji umysłowych i
ułoŜonyh weług stopnia trudności, tak aby mogły być rozwiązne przez dzici reprezentujące
przeciętny poziom umysłowy, typowy dla określonego wieku Ŝycia (Wś).
Odpowiednio do Wś Binet wprowadził pojęcie
wieku umysłowego
(WU), które w tych
samych jednostkach co Wś ( w latach i miesiącach) wyraŜa liczbę prawidłowo rozwiązanych
zadań testowych, przeznaczonych dla określonego wieku Ŝycia. Miarą wieku umysłowego
jest osiągnięty maksymalny poziom wykonania testu tzn. maksymalna liczba prawidłowo
rozwiązanych zadań.
W 1912 r. po śmierci Bineta W. Stern zaproponował by w miejsce WU zastosować iloraz
inteligencji (II) jako miarę zdolności umysłowych. poniewaŜ jak nadmieniliśmy WU i Wś
stanowią wartości reprezentujące te same jednostki przeto istnieje moŜliwość ilościowego
określenia stosunku między nimi, co wyraŜa wzór 1 – 1. Przedstawia on iloraz inteligencji
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki

: 2007 02 Wplyw opioidow Lisowska, Biotechnologia CM UMK USM, Semestr I, Psychoneuroimmunologia CM UMK, Ćwiczenia, The opioid-cyokine connection

: 3. Poznanie spoleczne, SGH, Psychologia społeczna